Xử Lý Xâm Phạm Quyền Sở Hữu Trí Tuệ: Hướng Dẫn Chi Tiết và Giải...

Trong thời đại công nghệ số ngày nay, việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) trở nên phổ biến và gây nhiều tranh chấp giữa các cá nhân, tổ chức. Bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu trí tuệ là điều vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về cách xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ một cách hiệu quả, từ việc nhận biết các hành vi xâm phạm đến các giải pháp pháp lý hữu ích cho các chủ sở hữu trí tuệ. Hãy cùng TaxPlus khám phá những thông tin hữu ích dưới đây để bảo vệ quyền lợi của mình trước những hành vi xâm phạm SHTT.

Vi phạm quyền sở hữu trí tuệ là gì?

Trong thời kỳ hiện đại, việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ diễn ra qua nhiều hình thức, phương pháp tinh vi và phức tạp, khiến cho việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ gặp phải nhiều thách thức.

Luật sở hữu trí tuệ phân thành ba nhóm chính đối tượng được bảo vệ, bao gồm (i) Sở hữu công nghiệp (ii) bản quyền tác giả (iii) quyền liên quan đến giống cây trồng và động vật nuôi. Vì thế, mọi hành vi xâm phạm đối với ba đối tượng trên đều được xem là vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, và pháp luật đã có những quy định để bảo vệ chúng.

Hành vi nào được xem là hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ?

Để một hành vi được coi là xâm phạm quyền Sở hữu trí tuệ, hành vi đó cần đáp ứng đủ các tiêu chí được quy định tại Điều 5 Nghị định 105/2006/NĐ-CP, bao gồm:

1. Đối tượng bị kiểm tra nằm trong phạm vi các đối tượng được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ;
2. Tồn tại yếu tố xâm phạm trong đối tượng bị kiểm tra;
3. Người thực hiện hành vi kiểm tra không phải là chủ thể quyền sở hữu trí tuệ và không phải là người được pháp luật hoặc cơ quan có thẩm quyền cho phép;
4. Hành vi kiểm tra diễn ra tại Việt Nam. Nếu hành vi đó xảy ra trên mạng internet nhưng hướng tới người tiêu dùng hoặc người dùng tin tại Việt Nam, hành vi đó cũng được coi là xảy ra tại Việt Nam.

Như vậy:

• Đối tượng bị kiểm tra là đối tượng bị nghi ngờ và được xem xét để đưa ra kết luận liệu có phải là đối tượng xâm phạm hay không.
• Yếu tố xâm phạm là yếu tố phát sinh từ hành vi xâm phạm.

Khi phát hiện hành vi xâm phạm, người sở hữu quyền SHTT được phép sử dụng các biện pháp theo Điều 198 Luật SHTT 2005 để đảm bảo quyền lợi của mình:

1. Sử dụng các giải pháp công nghệ để ngăn chặn hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ;
2. Đòi hỏi tổ chức, cá nhân vi phạm quyền sở hữu trí tuệ dừng hành vi xâm phạm, xin lỗi, sửa chữa công khai, và đền bù thiệt hại;
3. Yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ theo các quy định của Luật này và các quy định pháp luật khác liên quan;
4. Đưa ra kiện tại tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân.

Xem thêm:

• Điều kiện hưởng trợ cấp mất việc năm 2023
• Nguyên tắc thế chấp tàu biển Việt Nam: Hồ sơ đăng ký theo quy định mới nhất

Các biện pháp xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Thứ nhất, biện pháp dân sự

Các biện pháp dân sự được sử dụng để giải quyết hành vi xâm phạm theo yêu cầu của người sở hữu quyền trí tuệ hoặc tổ chức, cá nhân chịu thiệt hại do hành vi xâm phạm gây ra, ngay cả khi hành vi đó đã hoặc đang được xử lý thông qua biện pháp hành chính hoặc hình sự. Theo Điều 202 Luật SHTT, Tòa án sẽ áp dụng các biện pháp dân sự sau đây để giải quyết với tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ:

1. Bắt buộc dừng hành vi xâm phạm;
2. Bắt buộc xin lỗi và sửa chữa công khai;
3. Bắt buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;
4. Bắt buộc đền bù thiệt hại;
5. Bắt buộc tiêu hủy hoặc phân phối, hoặc sử dụng không nhằm mục đích kinh doanh đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện chủ yếu dùng để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, miễn là không ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của người sở hữu quyền trí tuệ.

Do đó, để bảo vệ quyền tác giả, Tòa án đã áp dụng các biện pháp dân sự nhằm bồi thường thiệt hại cho người sở hữu quyền.

Thứ hai, biện pháp hành chính

Các biện pháp hành chính được sử dụng để giải quyết các hành vi xâm phạm theo quy định tại Điều 211 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật SHTT sửa đổi 2009):

1. Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc cho xã hội;
2. Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán hàng hóa giả mạo liên quan đến sở hữu trí tuệ hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi tương tự;
3. Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ tem, nhãn hoặc vật phẩm khác có chứa nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý giả mạo, hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi tương tự.

Chính phủ quy định chi tiết về hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử phạt vi phạm hành chính, bao gồm hình thức, mức phạt và thủ tục xử phạt. Tổ chức, cá nhân thực hiện các hành vi cạnh tranh không lành mạnh liên quan đến sở hữu trí tuệ sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về cạnh tranh. Khi tổ chức, cá nhân thực hiện các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ như đã nêu, họ sẽ bị buộc phải chấm dứt hành vi xâm phạm và bị áp dụng một trong các hình thức xử phạt chính sau đây:

1. Cảnh cáo;
2. Phạt tiền.

Tùy vào tính chất, mức độ xâm phạm, tổ chức hoặc cá nhân xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ cũng có thể bị áp dụng một hoặc nhiều hình thức xử phạt bổ sung sau đây:

1. Tịch thu hàng hóa giả mạo liên quan đến sở hữu trí tuệ, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện chủ yếu dùng để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo liên quan đến sở hữu trí tuệ;
2. Đình chỉ có thời hạn hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực đã xảy ra vi phạm.

Thứ ba, biện pháp hình sự

Tội xâm phạm đến quyền tác giả, quyền liên quan: Người không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan có cố ý thực hiện một trong các hành vi sao chép tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình; phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm… xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan đang được bảo hộ tại Việt Nam với quy mô thương mại; thu lợi bất chính hoặc gây thiệt hại quyền tác giả, quyền liên quan… (Điều 225 Bộ luật hình sự 2015). Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp: Người có cố ý xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ tại Việt Nam mà đối tượng là hàng hóa giả mạo với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính hoặc gây thiệt hại cho chủ sở… (Điều 226 Bộ luật hình sự 2015). Do đó, việc áp dụng biện pháp hình sự để xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ chỉ được áp dụng ở mức độ nghiêm trọng, có tính chất nguy hiểm cho xã hội và được quy định trong Bộ luật Hình sự. Truy cứu trách nhiệm hình sự chỉ được thực hiện khi có yêu cầu của chủ sở hữu quyền.

Xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ như thế nào?

Theo Điều 8 Nghị định 131/2013/NĐ-CP về hành vi vận chuyển, tàng trữ hàng hóa sao chép lậu:

• Tội vận chuyển hàng hóa được sản xuất mà không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
• Tội tàng trữ hàng hóa được sản xuất mà không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng.
• Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu tang vật vi phạm đối với hành vi quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 của Điều này.

Theo Điều 14 của Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định về hành vi xâm phạm quyền cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính, hành vi cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng.

Dựa trên Điều 18 Nghị định 131/2013/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Điều 2 Nghị định 28/2017/NĐ-CP), hành vi sao chép tác phẩm trái phép được quy định như sau:

Khoản 1: Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 35.000.000 đồng đối với hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả. Khoản 2: Biện pháp khắc phục hậu quả bao gồm buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên môi trường mạng và kỹ thuật số hoặc buộc tiêu hủy tang vật vi phạm đối với hành vi quy định tại Khoản 1 Điều này.

Căn cứ Điều 20 Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định về hành vi xâm phạm quyền áp dụng biện pháp công nghệ để tự bảo vệ quyền tác giả như sau:

• Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi cố ý xóa, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử gắn với bản gốc hoặc bản sao tác phẩm.
• Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật, công nghệ do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.
• Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, bán hoặc cho thuê thiết bị hoặc hệ thống làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật, công nghệ do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.

Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc tái xuất tang vật vi phạm đối với hành vi nhập khẩu quy định tại Khoản 3 Điều này;

b) Buộc tiêu hủy tang vật vi phạm quy định tại Khoản 2 và Khoản 3 Điều này trong trường hợp không áp dụng được biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại Điểm a Khoản này.

Xem thêm:

• Cho thuê văn phòng ảo giá rẻ từ 595k
• Dịch vụ cho thuê văn phòng trọn gói

Lời kết

Như vậy, xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là một vấn đề nghiêm trọng và cần được chú ý đến. Việc thực hiện các biện pháp để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ không chỉ góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mà còn đóng góp tích cực vào việc xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng và có lợi cho toàn bộ xã hội. Chính vì vậy, việc nâng cao nhận thức, chấp hành nghiêm các quy định pháp luật liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ và xử lý kịp thời các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là cần thiết. Hy vọng rằng thông qua bài viết này, quý độc giả đã có được những thông tin hữu ích về xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và cách thức áp dụng các biện pháp xử lý hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

Có vi phạm luật sở hữu trí tuệ khi lấy bài từ các báo?

Theo Điều 18 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005, “Quyền tác giả đối với tác phẩm quy định tại Luật này bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.”

Cách xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bằng chế tài hình sự được quy định như thế nào?

Khi hành vi xâm phạm được coi là nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho xã hội và thoả mãn các yếu tố cấu thành tội phạm, cơ quan chức năng sẽ khởi tố vụ án, tiến hành điều tra, truy tố và xét xử theo quy định của pháp luật hình sự và tố tụng hình sự.

Theo Điều 212 của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 và 2019, các cá nhân thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có yếu tố cấu thành tội phạm sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật hình sự.

Bộ Luật Hình sự năm 2015 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017 và quy định rõ khung giá trị vi phạm để áp dụng hình phạt cho Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan tại Điều 225 và Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp tại Điều 226 một cách cụ thể.

Chế tài dân sự có thể được áp dụng song song chế tài hình sự khi xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ không?

Có thể áp dụng chế tài dân sự song song với xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự.

Theo quy định tại Điều 202 của Luật sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019), các biện pháp chế tài dân sự có thể bao gồm:

• Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;
• Buộc xin lỗi, cải chính công khai;
• Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;
• Buộc bồi thường thiệt hại;
• Buộc tiêu huỷ, phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại hàng hoá, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể sở hữu trí tuệ.