Tỉ số phần trăm là gì? Công thức tính tỉ số phần trăm và ví...

Trên thực tế, các bài toán về tỉ số phần trăm rất thường xuất hiện trong cuộc sống chúng ta. Vậy tỉ số phần trăm là gì, ý nghĩa ra sao? Có các công thức tính toán nào giúp bạn vận dụng dễ dàng trong từng hoàn cảnh? Tất cả sẽ được giải thích chi tiết trong các nội dung bên dưới. 

Tỉ số phần trăm là gì?

Tỉ số phần trăm được hiểu là thương của phép chia số a cho số b, trong đó b khác 0. Ta có cách viết dưới dạng a / b hoặc a : b. Ví dụ: 1/100=1%, 25/100=25%. Ký hiệu % – đọc là phần trăm. Chẳng hạn, 50% đọc là “năm mươi phần trăm”, tương đương với 50/100 hoặc 0,5. 

Ý nghĩa của tỉ số phần trăm là gì?

Trong toán học, tỉ số phần trăm thường được biểu diễn dưới dạng phân số có mẫu số là 100. Cũng có một số trường hợp xuất hiện phân số có mẫu số 1000, gọi là tỉ số phần nghìn. Người ta sử dụng tỉ số phần trăm để biểu thị độ lớn tương đối của một lượng so với một lượng khác. 

Ví dụ: Ta có một khoản tiền 50.000 đồng, sau khi cho người khác vay, lấy lãi tăng thêm 3.800 đồng. Suy ra số tiền tăng lên bằng 3.800 / 50.000 = 0,076 lần số tiền gốc. Nếu thể hiện theo phần trăm, ta đã lãi thêm 7,6%.

Tổng hợp các công thức tính tỉ số phần trăm

Cách tính tỉ số phần trăm của 1 số

Để tìm tỉ số phần trăm của một số, bạn hãy lấy số đó chia cho 100 và nhân với số phần trăm, hoặc thực hiện ngược lại.

Công thức: A x a% = A : 100 x a

Ví dụ: Bạn có một cuộn vải dài 300m, thợ may cắt được 40% chiều dài cuộn vải. Hỏi phần vải còn lại có độ dài bao nhiêu?

Ta có cuộn vải đã cắt: 40% x 300 = 120 mét.

Vậy khúc vải còn lại bằng 300 – 120 = 180 mét

Cách tính tỉ số phần trăm của 2 số

Muốn tính tỉ số phần trăm của A và B. Về bản chất khi nhân thêm 100%, ta biết rằng kết quả sẽ không thay đổi so với thương số A / B. Tuy nhiên để người đọc hiểu đây là phép tính phần trăm, bạn cần lấy thương số A / B nhân với 100%. 

Ta có công thức: A / B x 100%

Ví dụ: Bạn đang cầm một bó hoa có 25 bông, trong đó có 8 bông màu vàng. Hãy tìm tỉ số phần trăm của bông màu vàng so với tổng số bông?

Ta có B là 8 bông hoa vàng và A là tổng 25 bông. Suy ra tỉ số phần trăm của bông hoa vàng bằng (6 : 25) x 100 = 24%.

Cách tính tỉ số phần trăm của một tổng

Khi tính tỉ số phần trăm của một tổng, bạn sẽ biết nó chiếm bao nhiêu phần trong tổng chung. Công thức như sau A/(A+B)*100

Ví dụ: Bạn đang nhập về kiện hàng có 20 quần short với 25 áo sơ mi. Suy ra phần trăm áo sơ mi so với tổng kiện hàng là [25/(20+25)]*100 = 55.6%.

Cách tính tỉ số phần trăm tăng trưởng so sánh

Phần trăm tăng trưởng vốn là khái niệm phổ biến trong lĩnh vực kinh tế. Nó thể hiện khả năng tăng trưởng hay phát triển của một doanh nghiệp theo xu hướng tăng/giảm, nhanh/chậm so với cùng quý/kỳ/năm trước đó.

Công thức tính: % tăng trưởng = (năm nay – năm trước)/năm trước*100

Ví dụ: 

Một công ty có doanh thu vào năm 2023 là 50 tỷ VND, năm 2022 là 35 tỷ VND. Vậy phần trăm tăng trưởng của công ty bằng ((50-35)/ 35)*100 = 42.86%.

Lưu ý, tỷ lệ phần trăm tăng trưởng có thể mang giá trị âm nếu như doanh thu của thời gian thực nhỏ hơn doanh thu trong quá khứ. Ta gọi mức tăng trưởng ấy là giảm hoặc thấp hơn.

Cách tính tỉ số phần trăm hoàn thành

Đây là công thức dùng để tính toán, đo lường mức độ hoàn thành công việc theo dự kiến. Qua đó cho bạn có cái nhìn toàn diện hơn về việc hoạch định kế hoạch.

Công thức tính: (số công việc đã hoàn thành / số công việc phải hoàn thành)*100

Ví dụ: Bạn được yêu cầu may 50 cái áo/tháng, trong khi đã may được 30 áo, suy ra tỉ số phần trăm hoàn thành là (30/50)*100 = 60%.

Cách tính tỉ số phần trăm lương

Giả sử tiền lương mỗi tháng của bạn là 20.000.000đ, trong tháng tới bạn được tăng 15% lương. Vậy tỷ lệ lương bạn được tăng thêm 15%. 

Lưu ý, công thức tính lương thường như sau:

Lương tháng = lương chính +  trợ cấp, phụ cấp (nếu có)/ số ngày làm thực tế.

Cách tính tỉ số phần trăm tăng hoặc giảm giá tiền

• Để tính phần trăm giảm giá ta có công thức: Số tiền được giảm = % được giảm * giá ban đầu / 100

Ví dụ: Giá trị ban đầu của một chiếc túi là 10.000.000 VND. Vì nằm trong chương trình khuyến mãi nên được giảm 20%. Lúc này, số tiền được giảm bằng (10.000.000*20)/100 = 2.000.000 VND.

• Để tính phần trăm tăng giá ta có công thức: Số tiền tăng thêm = % tăng * giá ban đầu / 100

Ví dụ: Một hộp khẩu trang có giá 45.000 VND. Do dịch Covid kéo dài nên giá khẩu trang tăng lên 12%. Vậy số tiền tăng thêm là: (45.000*12)/100= 5.400 VND.

Cách tính tỉ số phần trăm lãi suất ngân hàng

Tính phần trăm lãi suất ngân hàng cũng là công thức thường được áp dụng trước khi lựa chọn ngân hàng tốt nhất để gửi tiền. 

Ví dụ: Bạn gửi vào ngân hàng ACB số tiền 200.000.000 VND với mức lãi suất là 6%/năm. Suy ra, tiền lãi mỗi tháng là 200.000.000 * 6% / 12 = 1 triệu VND.

Lưu ý, cách tính lãi suất tiền gửi ngân hàng này chỉ là một phần đơn giản, bởi vì số tiền lãi thực tế còn phụ thuộc vào mức lãi suất và hình thức tính lãi suất của từng ngân hàng, bao gồm lãi đơn, lãi kép, lãi trả theo cuối kỳ hay theo tháng, theo quý,… 

Xem thêm:

• Dịch vụ thành lập Công ty
• Dịch vụ Guest Post

Cách tính tỉ số phần trăm thuế

Công thức tính phần trăm thuế được tính như sau:

• Số tiền thuế TNCN cần đóng = Thu nhập chịu thuế TNCN * 20%

• Thu nhập chịu thuế TNCN = Tổng thu nhập – Thu nhập không chịu thuế – Thu nhập được miễn thuế.

Cách tìm một số khi biết tỉ số phần trăm

Trường hợp bạn đã biết tỉ số phần trăm của một vấn đề, và cần tìm một số bất kỳ, ta có công thức cụ thể là:

A : a% = A : a x 100

Ví dụ: Bạn đang đọc 80 trang sách. Trong đó, số trang đã viết chiếm 20% tổng số trang. Hỏi tổng cộng là quyển sách đó có mấy trang?

Trả lời:

• 1% tổng số trang của cuốn sách là: 80 : 20% = 4 trang.
• Tổng số trang của quyển sách bằng 4 x 100 = 400 trang.

Bài tập vận dụng công thức tính tỉ số phần trăm là gì?

Bài tập 1 

Một trái táo có lượng nước trong quả là 22%. Người ta lấy 500kg táo tươi đem đi sấy khô thì lượng quả đó sẽ giảm đi 50kg. Tính tỉ số phần trăm lượng nước có trong trái táo khô?

Lời giải: 

• Lượng nước có trong 500kg táo tươi là: 500 x 22% = 110kg
• Số kg hoa quả sấy còn lại: 110 – 50 = 60g.
• Lượng nước táo sấy khô còn lại: 500 – 50 = 450kg.
• Tỉ số phần trăm lượng nước có trong táo sấy khô là: 60:450 = 13,3%

Bài tập 2 

Thư viện có tổng cộng 7500 cuốn sách. Cứ hằng năm tổng số sách lại tăng 25%. Vậy sau 2 năm thư viện đó có tổng cộng bao nhiêu cuốn sách?

Lời giải: 

• Số sách tăng thêm sau năm thứ nhất: 25% x 7500 = 1875 cuốn.
• Số sách tăng thêm sau năm thứ hai: 7500 + 1875 = 9375 cuốn.
• Tổng số sách sau năm thứ nhất: 7500 + 1875 = 9375 cuốn.
• Tổng số sách sau năm thứ hai: 9375 +  2344 = 11719 cuốn sách.

Bài tập 3

Một xe ô tô đã đi được 40% chiều dài con đường 250 km. Hãy tính toán chiều dài quãng đường xe đã đi?

Lời giải: Chiều dài quãng đường mà xe đã đi bằng 250 : 100 x 40 = 100 (km)

Xem thêm:

• Tài khoản kế toán là gì?
• Giá tham chiếu là gì?

Bài viết trên là tổng hợp cách tính phần trăm đơn giản thường gặp trong đời sống. Hy vọng bạn đã nắm rõ khái niệm tỉ số phần trăm là gì, cùng với đó là những ví dụ minh họa hữu ích.