Thuế trực thu: Đặc điểm, vai trò, ưu nhược điểm và phân loại

Thuế trực thu là một trong những loại thuế phổ biến tại Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu hết về loại thuế này cũng như đặc điểm, vai trò, ưu nhược điểm hay có những loại thuế nào? Nếu bạn cũng chưa hiểu rõ về loại thuế này hãy cùng Taxlpus tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Thuế trực thu là gì?

Thuế trực thu là dạng thuế được áp dụng trực tiếp lên thu nhập của tổ chức kinh tế hoặc cá nhân. Các loại thuế này gồm thuế thu nhập, thuế tài sản và thuế cư trú thuộc danh mục này. Trong hình thức này, người nộp thuế cũng là người phải chịu trách nhiệm thanh toán thuế. Mục tiêu của việc áp dụng loại thuế này là để điều chỉnh và khuyến khích trực tiếp vào nguồn thu nhập của cá nhân hay tổ chức kinh tế. 

Qua việc ghi nhận và thanh toán thuế trực thu, người nộp thuế phải thực hiện việc trích một phần thu nhập của họ để chuyển giao cho Nhà nước. Người nộp thuế không thể chuyển trách nhiệm này sang cho bất kỳ bên thứ ba nào khác. Để nói một cách đơn giản, loại thuế này là cách mà Nhà nước trực tiếp thu lấy một phần của thu nhập từ người nộp thuế và bỏ vào ngân sách.

>>> Xem thêm:

• Chứng chỉ đại lý thuế là gì? Điều kiện, hồ sơ cấp chứng chỉ
• Mã số thuế là gì? Phân loại, vai trò và lưu ý khi sử dụng

Thuế thu trực tiếp có những đặc điểm gì?

Để nhận biết sự phân biệt giữa các loại thuế trong hệ thống thuế gián thu và thuế thu trực tiếp, cần tập trung vào những đặc trưng nhận diện sau: 

• Người nộp thuế và người chịu thuế đồng thời là một. Điều này được xác định dựa trên định nghĩa của thuế trực thu như ở trên.
• Loại thuế này thường áp dụng lên thu nhập và tài sản của người nộp thuế. 
• Tính công bằng được đảm bảo, đồng thời điều tiết thu nhập thặng dư của người nộp thuế. 
• Hệ thống thuế thu trực tiếp thường gây ra phản ứng phản hồi về mặt thuế do thiếu sự chuyển đổi của thuế. Điều này đặc biệt quan trọng đối với thuế thu nhập cá nhân vì số tiền của loại thuế này cần nộp phụ thuộc vào biểu thuế lũy tiến của người nộp thuế.

Thuế trực thu có ý nghĩa như thế nào?

Thuế thu trực tiếp không chỉ mang tính chất gia tăng nguồn lực ngân sách nhà nước mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cân đối và điều tiết thu nhập trong xã hội. Nói cách khác, nguyên tắc này áp đặt trách nhiệm thuế nặng hơn đối với những cá nhân có thu nhập cao hơn, hỗ trợ quá trình điều hòa tài chính xã hội. 

Việc đóng góp số lượng thuế lớn hơn tạo ra khoảng cách rõ rệt giữa tầng lớp giàu và tầng lớp nghèo trong xã hội. Đặc biệt là tại các nền kinh tế đang phát triển mạnh như tình hình ở Việt Nam.

Đánh giá ưu – nhược điểm của thuế trực thu

Nói đến loại thuế này, ngoài những lợi ích lớn vẫn có những tồn tại cần khắc phục. Vậy biết đó là những ưu điểm và hạn chế gì hãy cùng tham khảo nội dung dưới đây:

Ưu điểm của loại thuế trực thu

Thuế thu trực tiếp được đánh giá rất cao bởi nhiều ưu điểm vượt trội như:

• Loại thuế này mang trong mình đặc điểm công bằng khi điều tiết lượng thu nhập thặng dư của người đóng góp thuế. 
• Loại thuế này đóng góp vào việc tạo ra một môi trường bình đẳng hơn trong việc điều chỉnh thu nhập. Vì chính Nhà nước hiểu rõ và có khả năng tùy chỉnh theo từng trường hợp cụ thể của người nộp thuế. 
• Thuế trực thu mang tính công bằng cao hơn so với thuế gián thu. Điều này xuất phát từ việc phần góp vào thuế thu trực tiếp được thiết kế linh hoạt hơn, phù hợp với khả năng tài chính của từng đối tượng khác nhau. Hơn nữa, nó mang tính chất phân loại đối tượng rõ ràng hơn so với hình thức thuế gián thu. Khi mỗi cá nhân hoặc đối tượng thực hiện trách nhiệm đóng góp thuế, mức đóng góp sẽ được điều chỉnh phù hợp với khả năng của họ.

>>> Xem thêm:

• Dịch vụ Kế toán
• Dịch vụ Văn phòng ảo

Nhược điểm của loại thuế trực thu

Song song với những ưu điểm của loại thuế thu trực tiếp này vẫn còn tồn tại một vài nhược điểm như:

• Hệ thống thuế trực thu có tác động kiềm chế việc gia tăng thu nhập của các cá nhân do việc thuế tăng theo mức thu nhập cao hơn. 
• Hình thức thuế thu trực tiếp cũng gặp khó khăn trong việc thu và quản lý do một đối tượng rộng lớn phải nộp thuế, bao gồm tất cả các chủ thể có thu nhập.
• Một vấn đề quan trọng của hình thức thuế này là việc người có thu nhập phải trực tiếp nộp tiền thuế cho Nhà nước. Điều này tạo ra cảm giác gánh nặng thuế đối với cá nhân và tổ chức có thể dẫn đến việc phản đối hoặc trốn lậu thuế. Từ đó khiến việc quản lý hệ thống thuế thu trực tiếp trở nên phức tạp và đôi khi gây ra chi phí quản lý cao hơn so với hình thức thuế gián thu. 

Các loại thuế trực thu phổ biến hiện nay

Thực tế hiện nay có rất nhiều loại thuế trực tiếp, dưới đây là tổng hợp một số loại thuế thu trực tiếp được áp dụng phổ biến nhất:

Thuế thu nhập cá nhân

Thuế thu nhập cá nhân là số tiền mà người có thu nhập phải đóng góp vào ngân sách nhà nước. Khoản tiền này được khấu trừ từ mức thu nhập, bao gồm cả lương và các nguồn thu khác, sau khi đã tính đến các khoản giảm trừ. Hình thức thuế này được xây dựng trong pháp luật của nước ta dựa trên nguyên tắc công bằng và khả năng nộp thuế. 

Loại thuế này không áp dụng đối với những người có thu nhập thấp, chỉ đủ để duy trì cuộc sống cá nhân và gia đình ở mức cần thiết. Điều này có ý nghĩa là thuế thu nhập cá nhân đóng góp vào việc giảm bớt khoảng cách xã hội giữa các tầng lớp dân cư một cách hợp lý.

Thuế trực thu doanh nghiệp

Mỗi tổ chức và doanh nghiệp thực hiện đầu tư và kinh doanh đều tạo ra lợi nhuận. Lợi nhuận này phải chịu thuế và được nộp cho Nhà nước. Thuế thu nhập của doanh nghiệp được tính dựa trên kết quả cuối cùng của hoạt động sản xuất và kinh doanh của tổ chức hoặc doanh nghiệp đó. Đối tượng nộp thuế bao gồm các tổ chức và doanh nghiệp tham gia sản xuất và kinh doanh hàng hóa, dịch vụ để tạo ra thu nhập.

Thuế thu trực tiếp lợi tức

Đây là loại thuế trực thu áp dụng trên lợi nhuận tạo ra bởi hoạt động kinh doanh và sản xuất. Đối tượng nộp thuế bao gồm các tổ chức và cá nhân kinh tế độc lập có lợi nhuận từ sản xuất kinh doanh trên lãnh thổ Việt Nam. Ngoại trừ các doanh nghiệp theo Luật Đầu tư Nước ngoài và hoạt động sản xuất nông nghiệp nằm trong diện thuế sử dụng đất nông nghiệp sẽ không cần nộp.

Thuế thừa kế

Thuế thừa kế là loại thuế được áp dụng lên tài sản cá nhân để lại sau qua đời khi chúng được chuyển nhượng cho người thừa kế. Mức thuế thừa kế có thể biến đổi tùy theo mối liên hệ giữa người đã qua đời và người nhận lợi ích từ việc thừa kế.

Thuế tài sản

Khái niệm về thuế tài sản chưa được cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật của nước ta cũng như trên toàn cầu. Tuy nhiên chúng ta có thể hiểu cơ bản rằng, thuế tài sản là một loại thuế được áp đặt lên tài sản của cá nhân và tổ chức.

Lời kết

Bài viết đã chia sẻ chi tiết các thông tin về thuế trực thu hy vọng đã giúp bạn hiểu và áp dụng một cách tốt nhất trong cuộc sống. Để biết thêm nhiều thông tin hay hơn nữa, hãy đồng hành cùng Taxplus – đơn vị cung cấp các giải pháp tối ưu hóa chi phí cũng như hiệu suất cho doanh nghiệp từ khi thành lập hữu ích cho bạn.

CÔNG TY TNHH TAXPLUS SOLUTION 

TAX PLUS SOLUTION COMPANY LIMITED 

• MST: 0317463818 
• Địa chỉ: 329 – 331 An Dương Vương, Phường 3, Quận 5, TPHCM.
• Hotline: 0853 9999 77.
• Email: info@taxplus.vn.
• Support: hotro@taxplus.vn